Энергетикалық сусындар соңғы жылдары кеңінен танылып, жастар арасында ерекше сұранысқа ие болды. Алайда, олардың денсаулыққа тигізетін зияны туралы көптеген зерттеулер жүргізілген. Бұл мақалада энергетикалық сусындардың құрамындағы ингредиенттер, олардың адам организміне әсері және бұл сусындарды тұтынудың мүмкін болатын салдары туралы айтылатын болады.
Энергетикалық сусындар көбінесе кофеин, қант, түрлі амин қышқылдары, дәрумендер, глюкуронолактон, таурин, гинкго билоба сияқты белсенді компоненттерден тұрады. Бұл ингредиенттер бірлесіп әсер етіп, адамға күш-жігер мен энергия беруге уәде етеді. Дегенмен, олардың құрамында жиі кездесетін компоненттер денсаулыққа түрлі әсерлер көрсетуі мүмкін.
- Кофеин – энергетикалық сусындардың ең негізгі құрамы болып табылады. Кофеин орталық жүйке жүйесіне әсер етіп, жүрек соғу жылдамдығын арттырады, шаршауды басады, бірақ оның көп мөлшері жүрек ауруларын, гипертонию және жүйке жүйесінің бұзылуын тудыруы мүмкін.
- Қант – энергетикалық сусындарда көп мөлшерде қант болады. Оның артық тұтынуы семіздікке, қант диабетіне, жүрек ауруларына және басқа да созылмалы ауруларға әкелуі мүмкін.
- Таурин – бұл аминқышқылы энергетикалық сусындардың құрамында жиі кездеседі. Ол ағзада бірқатар маңызды қызметтерді атқарады, бірақ оның көп мөлшері ағзаға қосымша жүктеме салуы мүмкін.
- Глюкуронолактон – детоксикация процесінде қолданылатын қосылыс, бірақ оның шамадан тыс тұтынылуы бауыр мен бүйрекке қосымша ауыртпалық тудыруы мүмкін.
Энергетикалық сусындардың денсаулыққа әсері әртүрлі факторларға байланысты болуы мүмкін, бірақ олардың негізгі ықпалы келесідей:
- Жүрек-қантамыр жүйесіне әсері
Энергетикалық сусындар құрамындағы кофеин мен қант жүрек соғу жиілігін арттырып, қан қысымын жоғарылатуы мүмкін. Бұл жүрек аурулары немесе инсультқа әкелуі мүмкін. Әсіресе, жүрек аурулары немесе гипертониясы бар адамдар үшін қауіпті. - Нерв жүйесіне әсері
Кофеиннің әсерінен нерв жүйесі қозып, адамның көңіл-күйі мен назарын жоғарылатады. Бірақ көп мөлшерде тұтынылған кезде ол алаңдаушылық, ұйқының бұзылуы және тіпті дүрбелеңді сезімдерге алып келуі мүмкін. - Гормоналды және метаболикалық бұзылыстар
Энергетикалық сусындардағы жоғары қант деңгейі инсулин секрециясын бұзуы мүмкін, бұл уақыт өте келе қант диабетіне алып келуі мүмкін. Сонымен қатар, қанттың көп мөлшері ағзаның қышқылдануына және зат алмасу процесінің бұзылуына себеп болуы мүмкін. - Психикалық денсаулыққа әсері
Көптеген зерттеулер көрсеткендей, энергетикалық сусындарды жиі тұтыну депрессия, алаңдаушылық, және ашушаңдық сияқты психологиялық мәселелерге себеп болуы мүмкін.
Энергетикалық сусындарды тым жиі тұтыну денсаулыққа ұзақ мерзімді әсер етуі мүмкін. Адамның энергия деңгейі көтерілгенімен, бұл қысқа мерзімді әсер болып қалады. Кейінгі уақытта организмде шаршау және энергияның түсуі байқалады, бұл қосымша энергетикалық сусындарды тұтынуға әкеледі. Мұндай цикл денсаулыққа зиян келтіріп, ағзаның табиғи энергия қорларын тұтынады.
- Ұйқысыздық
Энергетикалық сусындар құрамындағы кофеин ағзаның тынығуына кедергі келтіреді. Ұйқының жетіспеушілігі зейіннің төмендеуіне, қиялдың бұзылуына, стресске және жалпы жұмыс қабілетінің төмендеуіне әкелуі мүмкін. - Бауыр мен бүйрекке салмақ түсіру
Артық қант, кофеин және басқа да химиялық заттар ағзаға қосымша ауыртпалық түсіреді, бұл уақыт өте келе бауыр мен бүйрек ауруларына әкелуі мүмкін.
Энергетикалық сусындар белгілі бір жағдайларда күш-жігер мен көңіл-күйді көтеру үшін пайдалы болуы мүмкін, бірақ оларды жиі және көп мөлшерде тұтыну денсаулыққа ауыр зардаптар әкелуі мүмкін. Әсіресе жастар мен жасөспірімдер арасында олардың зиянды әсері жиі байқалады. Егер сіз энергетикалық сусындарды тұтынуға шешім қабылдасаңыз, олардың мөлшерін бақылап, денсаулығыңызға қауіп төндірмейтінін ескеріңіз. Әрдайым табиғи энергия көздеріне – дұрыс тамақтануға, физикалық белсенділікке және жеткілікті ұйқыға назар аудару ең тиімді тәсіл болып табылады.
Түркістан облысының санитариялық-эпидемиологиялық бақылау департаменті басшысы Н.Нышанов
