Сібір жарасы (лат. Anthrax) – адам мен жануарларда кездесетін, аса қауіпті, жұқпалы инфекциялық ауру. Бұл дерттің қоздырғышы – Bacillus anthracis деп аталатын спора түзетін бактерия. Ауру адамға көбінесе ауру малдан немесе ластанған жануар өнімдерінен (жүн, тері, ет) жұғады. Сібір жарасы – Қазақстан мен басқа да мал шаруашылығымен айналысатын аймақтарда эпидемиологиялық және ветеринарлық тұрғыдан ерекше бақылауды қажет ететін аурулардың бірі.
Қоздырғыштың сипаттамасы
Bacillus anthracis – өте төзімді, спора түзетін бактерия. Споралар қоршаған ортада ондаған жылдар бойы тіршілігін жоғалтпайды. Топырақ, су, тері, жүн сияқты ортада ұзақ сақталып, қолайлы жағдай туғанда қайта белсенді күйге өтеді.
Жұғу жолдары
Адамға Сібір жарасы бірнеше жолмен жұғуы мүмкін:
- Тері арқылы – жиі кездесетін түрі. Зақымдалған теріге инфекция түскен кезде жара пайда болады.
- Аспирациялық (өкпелік) – аэрозоль арқылы жұғады. Бұл түрі өте ауыр өтеді және өлім-жітім деңгейі жоғары.
- Алиментарлық (ішектік) – жұқтырылған ет өнімдерін жеу нәтижесінде пайда болады.
Ауру белгілері
Сібір жарасының түріне байланысты белгілері әртүрлі болуы мүмкін:
- Терілік түрінде: қызару, ісіну, қышу, кейіннен қара түсті қабыршақ (эскер) пайда болады.
- Өкпелік түрінде: бастапқыда тұмауға ұқсас белгілермен басталады, кейіннен тыныс жетіспеушілігіне әкеледі.
- Ішек түрінде: іш ауруы, құсу, қан аралас іш өту байқалады.
Диагностика және ем
Сібір жарасын анықтау үшін бактериологиялық, серологиялық және ПТР әдістері қолданылады. Ерте диагноз – науқастың өмірін сақтап қалудың кілті. Ем ретінде пенициллин, доксициклин, ципрофлоксацин сияқты күшті антибиотиктер қолданылады. Ауыр жағдайларда реанимациялық шаралар қажет.
Алдын алу шаралары
Сібір жарасының алдын алу – кешенді шаралар жиынтығы:
- Малдарды тұрақты түрде ветеринарлық тексеруден өткізу және вакцинациялау;
- Өлген малды арнайы тәртіппен залалсыздандыру;
- Ауыл тұрғындарын санитарлық-гигиеналық талаптарды сақтауға үйрету;
- Эпидемиологиялық жағдай нашар аймақтарда халықты алдын ала егу.
Қорытынды
Сібір жарасы – адам өміріне үлкен қауіп төндіретін инфекциялық ауру. Бұл дертпен күресудің ең тиімді жолы – оның алдын алу, ерте анықтау және дер кезінде емдеу. Халық арасында санитарлық ағартушылық жұмыс жүргізу, ветеринарлық және медициналық қызметтердің бірлесе әрекет етуі – аурудың таралуына тосқауыл қоюдың негізгі тетігі.
Түркістан облысының санитариялық-эпидемиологиялық бақылау департаменті басшысы Н.Нышанов
