Менингококк инфекциясы — адам өміріне аса қауіпті, тез өршитін, жұқпалы ауру. Ол ми қабықтарының қабынуын (менингит), қанның улануын (сепсис) және басқа да ауыр жағдайларды тудырады. Ауруды Neisseria meningitidis атты бактерия қоздырады. Бұл инфекция көбінесе балалар мен жасөспірімдер арасында таралады, алайда ересектер арасында да кездесу қаупі бар.
Аурудың тез таралуы, ауыр ағымы және өлімге әкелу қаупі — менингококк инфекциясын қоғам үшін өте маңызды мәселе етеді. Сол себепті оның алдын алу шаралары туралы кеңінен ақпарат тарату — әрбір ата-ана мен азамат үшін өзекті міндет.
Аурудың таралу жолдары
Менингококк инфекциясы ауа-тамшы арқылы, яғни жөтелу, түшкіру, сөйлесу кезінде науқастан немесе тасымалдаушы адамнан жұғады. Ауру қоздырғышы мұрын-жұтқыншақ шырышты қабатына түсіп, сол жерде көбейеді. Кейбір адамдарда бұл тек тыныс жолдарының жеңіл қабынуы (назофарингит) түрінде өтуі мүмкін, бірақ кей жағдайларда бактерия қанға өтіп, ауыр асқынуларға әкеледі.
Аурудың жұғу қаупі адамдар көп шоғырланатын жерлерде (балабақша, мектеп, жатақхана, казарма, көлік т.б.) жоғарылайды. Сондай-ақ иммунитеті әлсіреген адамдар мен жас балалар қауіп-қатер тобында.
Менингококк инфекциясының белгілері
Менингококк инфекциясы бірден ауыр белгілермен басталуы мүмкін, сондықтан ауруды ерте анықтау — өте маңызды. Белгілері аурудың түріне байланысты болады. Негізгі түрлері:
1. Назофарингит (жеңіл түрі):
- Тамақтың жыбырлауы, қызару;
- Мұрын бітелуі немесе су ағуы;
- Дене қызуының көтерілуі (көбінесе 37.5–38°C).
2. Менингит (ми қабықшасының қабынуы):
- Жоғары дене қызуы (39–40°C);
- Қатты бас ауруы;
- Құсу (жүрек айнымай);
- Мойын бұлшықеттерінің қатып қалуы (басты иегіне қарай еңкейте алмау);
- Есі кіресілі-шығасылы болуы, ұйқышылдық;
- Фотофобия (жарыққа сезімталдық);
- Балаларда – еңбектің ісінуі, айқайлау, мазасыздық.
3. Менингококцемия (қанның улануы):
- Қызба;
- Бүкіл денеге жайылатын бөртпе (жұлдыз тәрізді, қан құйылған тәрізді);
- Әлсіздік, аяқ-қолдың мұздауы;
- Тыныс алудың қиындауы, есінен тану.
Назар аударыңыз: Ауру өте жылдам дамиды – алғашқы белгілер басталғаннан кейін бірнеше сағат ішінде ауыр халге түсуі мүмкін. Сондықтан уақытылы медициналық көмек алу – өмірді құтқарудың жалғыз жолы.
Асқынулары
Ем уақытында жүргізілмесе, менингококк инфекциясы келесі асқынуларға әкелуі мүмкін:
- Ми ісінуі;
- Есту қабілетінен айырылу;
- Интеллектуалдық даму кемістігі;
- Соқырлық;
- Саусақ немесе аяқ-қол ампутациясы (қан айналымының бұзылуынан);
- Өлім (әсіресе сепсис түрінде).
Менингококк инфекциясының алдын алу шаралары
1. Вакцинация
Бұл — менингококк инфекциясынан қорғанудың ең тиімді жолы. Қазақстанда менингококкқа қарсы вакцина ақылы түрде қолжетімді. Вакцинамен қорғаныс 5–10 жылға дейін сақталады. Вакциналар A, C, Y, W-135 және B серотиптеріне қарсы шығарылады. Егу ұсынылады:
- 2 айдан бастап (қауіп тобына);
- Балалар мен жасөспірімдерге (5–19 жас);
- Медициналық қызметкерлерге;
- Студенттерге (жатақханада тұратын);
- Қарулы күштер қызметкерлеріне;
- Шетелге шығатын адамдарға (әсіресе қажылыққа баратындар).
2. Жеке гигиена мен тазалық
- Қолды жиі және сабынмен жуу;
- Беторамал, ыдыс-аяқ, сүлгі сынды жеке заттарды ортақ қолданбау;
- Бөлмені жиі желдетіп, ылғалды тазалау жасау.
3. Адам көп шоғырланатын орындарда абай болу
- Вирустар мен бактериялар тез таралатын жерлерде (балабақша, мектеп, көлік, мәдени шаралар) бетперде тағу, жеке ара қашықтықты сақтау ұсынылады;
- Ауру белгілері бар адамдармен байланыстан аулақ болу.
4. Иммунитетті нығайту
- Дұрыс тамақтану, жеткілікті ұйқы, таза ауада серуендеу;
- Дәрумендер қабылдау (дәрігер кеңесімен);
- Стрестен, шамадан тыс шаршаудан аулақ болу.
5. Ерте анықтау және оқшаулау
- Аурудың алғашқы белгілері байқалған сәтте дәрігерге жүгіну;
- Науқаспен байланыста болған адамдарды тексеру және қажет болған жағдайда профилактикалық антибиотик тағайындау.
Қорытынды
Менингококк инфекциясы — өте қауіпті, жылдам дамитын, кейде өліммен аяқталуы мүмкін жұқпалы ауру. Бірақ ол алдын алуға болатын ауру. Вакцинация, жеке гигиена, сауатты өмір салты және медициналық сақтық шараларын сақтау арқылы өзіңізді және жақындарыңызды бұл індеттен қорғай аласыз.
Ата-ана ретінде балаларыңызды қорғау — сіздің қолыңызда. Аурудың алдын алу — емдеуден әлдеқайда оңай әрі қауіпсіз. Денсаулығыңызға жауапкершілікпен қараңыз!
Түркістан облысының санитариялық-эпидемиологиялық бақылау департаменті басшысы Н.Нышанов
