Листериоз – адамдар мен жануарлардың сапрозонозды жұқпалы ауруы, Listeria туысының патогенді өкілдері тудыратын, көптеген инфекция көздері мен резервуарларымен, қоздырғыштың берілу жолдары мен факторларының әртүрлілігімен, клиникалық көріністердің полиморфизмімен, жаңа туған нәрестелердегі жоғары өлім-жітіммен сипатталады.
Листериоздың қоздырғыштары Listeria тектес микроорганизмдер болып табылады.
Листериялар әртүрлі физикалық және технологиялық әсерлерге, соның ішінде төмен температураға төзімді, олар барлық қоршаған орта объектілерінде ұзақ уақыт сақталады: топырақта, суда, өлген жануарлардан алынған патологиялық материалда, жемде.
Листериоздың таралуында қоздырғыштың белсенді түрде көбеюі және ұзақ уақыт бойы әртүрлі тағам өнімдерінде, әсіресе +4 ° C температурада.
Қоздырғыштың табиғаттағы негізгі резервуары синантропты және жабайы кеміргіштердің көптеген түрлері болып табылады. Листерия түлкіде, күзендерде, жабайы тұяқтыларда, құстарда кездеседі. Листериозбен үй және ауылшаруашылық жануарлары (шошқалар, ұсақ және ірі малдар, жылқылар, қояндар және сирек мысықтар мен иттер), сонымен қатар үй және сәндік құстар ауырады. Листерия балық пен теңіз өнімдерінде де (шаяндардан) табылған.
Адамдар үшін инфекция көзі ауыл шаруашылығы жануарлары – ауру және симптомсыз тасымалдаушылар мен кеміргіштер. Листериоз инфекциясы қансорғыш буынаяқтылар, сондай-ақ бүргелер мен биттердің әр түрлі түрлері арқылы берілуі мүмкін. Листериозбен ауыратын немесе симптомсыз тасымалдаушы адам да эпидемиологиялық қауіп төндіреді.
Листериоз кезінде инфекция қоздырғышының берілуінің көптеген механизмдері бар: фекальды-оральды, байланыс-тұрмыстық, аспирациялық, трансплацентарлы. Листерия адам ағзасына ең алдымен асқазан-ішек жолдары арқылы енеді, сирек жағдайларда тыныс алу жүйесі арқылы, шырышты қабаттар және зақымдалған тері арқылы да енуі мүмкін;
Инфекцияның жұғу жолдары:
Жануарлардан алынатын жұқтырған өнімдерді (сүт өнімдері, ет өнімдері, құс өнімдері), көкөністер мен жемістер, теңіз өнімдері), негізінен жеуге дайын өнімдерді тұтыну; қоздырғышпен ластанған шаңды жұту; ауру жануарлармен немесе листериоз қоздырғышының тасымалдаушыларымен байланыста болу; плацента арқылы құрсақішілік берілуі, перзентханада жаңа туған нәрестелердің жұқтырған күтім құралдарымен және медициналық құралдармен байланысы.
Листериозды жұқтыру қаупі бар ең қауіпті топ жүкті әйелдер, жаңа туған нәрестелер, 50 жастан асқан адамдар және иммунитет тапшылығы бар адамдар. Листериоздың кәсіптік аурулары ветеринарлық мамандарда, ет және сүт өнімдерін өңдеуде, мал фермаларында және жануарларды ұстайтын басқа да кәсіпорындарда болуы мүмкін.
Листериоздың клиникалық көрінісі полиморфизммен сипатталады, аурудың клиникалық формалары жеке органдар мен жүйелердің зақымдалуының басым болуына байланысты. Листерияның висцеральды, жүйке, безді, асқазан-ішек және аралас түрлері, сонымен қатар симптомсыз тасымалдануы.
Адамдардағы листериоздың негізгі клиникалық көрінісі менингит, менингоэнцефалит, сепсис; жүкті әйелдерде түсік түсіру және өлі туылу.
Листериозды жұқтыру қаупін қалай азайтуға болады?
1.Тиісті температурада салқындату. Төмен температура листериялардың өсуін баяулатады. Тоңазытқыштағы температураны бақылау үшін термометрді орнату керек. Тоңазытқышыңыз +2+4°C, ал мұздатқышыңыз -18°C болуы керек.
2. Дайын өнімдерді 2 сағат ішінде қолданыңыз!
Жеуге дайын, тоңазытылған тағамды қаптамада көрсетілген күннен бұрын пайдаланыңыз. Олар тоңазытқышта неғұрлым ұзақ сақталса, листерияның өсу мүмкіндігі соғұрлым жоғары болады.
3. Тоңазытқышты таза ұстаңыз
Тоңазытқышты жүйелі түрде тазалаңыз. Ластанған жерлерді дереу тазалаңыз. Ішкі қабырғалар мен сөрелерді ыстық сумен және жұмсақ сұйық ыдыс жуғыш затпен тазалаңыз, шайыңыз, содан кейін таза шүберекпен немесе қағаз сүлгімен құрғатыңыз.
Түркістан облысының санитариялық-эпидемиологиялық бақылау департаменті басшысы Н.Нышанов
