2025 жылы Түркістан облысының Мақтаарал ауданында басталған «Орталық Азия» халықаралық өнеркәсіптік кооперация орталығы (ХӨКО) аясындағы индустриялық парк құрылысы – бұл жергілікті, ұлттық және халықаралық деңгейдегі маңызы зор ірі бастама. Мемлекет басшысының тапсырмасына сәйкес жүзеге асырылып жатқан бұл жоба тек өндірістік инфрақұрылым құру ғана емес, тұтас өңір экономикасын қайта құрудың іргетасы болмақ.
Ірі инвестиция – тұрақты даму кепілі
Жобаның жалпы құны – 123 млрд теңге. Бұл – жеке инвесторлар тарапынан тартылып отырған қомақты қаражат. Аталған сомаға:
- Қажетті инженерлік инфрақұрылым (жол, су, электр, газ, байланыс желілері),
- Өнеркәсіптік нысандардың құрылысы,
- Өндірістік және қоймалық кешендер,
- Көлік-логистикалық тораптар,
- Кәсіпорындарды цифрландыру және автоматтандыру жабдықтары,
- Жаңа технологияларды ендіруге бағытталған зерттеу-білім орталықтары қамтылады.
Бұндай көлемдегі инвестиция – бұл тек өндіріс нысандарының пайда болуы емес, инновациялық экожүйенің қалыптасуы деген сөз.
3000 жұмыс орны – бұл тек бастамасы
Бастапқы кезеңде 3000-нан астам жаңа жұмыс орны ашылуы жоспарланған. Алайда бұл көрсеткіш тек тікелей жұмыспен қамту санын көрсетеді. Жанама әсері одан бірнеше есе көп:
- Қызмет көрсету салаларында (тамақтану, тасымал, әкімшілік қызметтер) қосымша жұмыс орындары ашылады,
- Жергілікті кәсіпкерлерге жаңа нарықтар мен тұтынушылар пайда болады,
- Ауыл жастары үшін кәсіптік білім беруге сұраныс артады, бұл өз кезегінде колледждер мен оқу орталықтарының жандануына әкеледі,
- Жергілікті тұрғындар шетел асып жұмыс істеу қажеттілігінен арылып, өз ауылында еңбек ету мүмкіндігіне ие болады.
Бұл – ауылдағы әлеуметтік тұрақтылықты қамтамасыз етудің маңызды алғышарты.
Ауылшаруашылық аймақтан – индустриялық өңірге дейінгі жол
Мақтаарал – Қазақстандағы ең еңбекқор аудандардың бірі. Ауданның басты тірегі – мақта шаруашылығы. Алайда бұл сала табиғи климаттық жағдайларға, су ресурстарына, баға нарығының құбылмалы болуына тәуелді.
Жаңа индустриялық парк – бұл аудан экономикасын әртараптандырудың нақты қадамы. Яғни:
- Бір бағытқа тәуелділіктен құтылу,
- Шикізаттық моделден дайын өнім өндірісіне өту,
- Технологиялық құндылық тізбегін қалыптастыру,
- Ауыл шаруашылығындағы өнімдерді өңдеу арқылы қосымша табыс көздерін жасау.
Мақтаарал – тек мақта өсіретін аймақ емес, электронды құралдар, ұшқышсыз аппараттар, автоматтандырылған құрылғылар өндіретін аймаққа айналуы мүмкін.
Халықаралық кооперация – жаңа экономикалық көпір
Бұл жоба Қазақстан мен Қытай арасындағы стратегиялық экономикалық әріптестіктің нақты жемісі. Қытайдың халықаралық инвестицияларды қолдау қауымдастығы, Вэньчжоу қаласының Сауда департаменті және өзге де инвесторлар Қазақстанда жоғары технологиялық өндірісті орналастыруға мүдделі.
Бұл әріптестік:
- Қазақстанның технологиялық жаңғыруына сеп болады,
- Инвесторлар үшін жаңа нарыққа жол ашады,
- Орталық Азия өңіріндегі елдермен бірлескен өндіріс жобаларын дамытуға мүмкіндік береді,
- Шекара маңындағы сауда-индустриялық аймақ ретінде Мақтааралдың геосаяси маңызын арттырады.
Сонымен қатар бұл платформа – Қытайдан Еуропаға және Таяу Шығысқа бағытталған жүк ағындары үшін логистикалық хаб болуға да мүмкіндік береді.
Инновациялық өндірістер – болашақтың негізі
Жобаның аясында жоспарланған өндірістер заманауи технологияларға негізделген:
- Инверторлар мен энергия сақтау құрылғылары – жаңартылатын энергия көздерінің дамуына жол ашады,
- БПЛА – пилотсыз ұшу аппараттары – ауыл шаруашылығында, қауіпсіздік саласында, геодезияда кеңінен қолданылады,
- Автоматтандырылған басқару жүйелері – өнеркәсіптің цифрлық трансформациясына ықпал етеді,
- Төмен вольтты электр жабдықтары – инфрақұрылымды дамытуға қажетті негізгі өнімдер.
Бұның барлығы ауданда интеллектуалдық еңбекке сұранысты арттырады, яғни бұл тек физикалық еңбекке емес, инженерлік, IT, логистика салаларында кәсіби кадрларды дайындауға түрткі болады.
Инфрақұрылымдық жаңару – тұрғындар өмір сапасына әсері
Кез келген индустриялық жобаның тағы бір үлкен пайдасы – инфрақұрылымның дамуы. Бұл жоба аясында:
- Жаңа автомобиль және темір жол бағыттары салынады,
- Электр желілері, су құбыры, кәріз жүйелері тартылады,
- Интернет пен цифрлық байланыс жақсарады,
- Тұрғын үй құрылысы мен әлеуметтік нысандар (мектеп, балабақша, емхана) салу қажеттілігі туындайды.
Бұл өзгерістер тек экономиканы ғана емес, тұрғындардың өмір сапасын түбегейлі өзгертеді.
2027 жылға дейінгі болжам
Жоба толық қуатында іске қосылғанда:
- 60-тан астам ірі жоба жүзеге асады,
- 13 мыңнан астам жұмыс орны ашылады,
- Республикалық және жергілікті бюджетке түсетін салық көлемі бірнеше есе артады,
- Аудан Орталық Азиядағы ең ірі өнеркәсіптік, логистикалық және инновациялық хабқа айналады.
Қорытынды: Мақтаарал – жаңа Қазақстанның жаңа үлгісі
«Орталық Азия» халықаралық өнеркәсіптік кооперация орталығының құрылуы – Мақтаарал үшін бетбұрыс кезең. Бұл жоба:
- Өңірдің экономикалық құрылымын өзгертеді,
- Тұрғындардың тұрмыс сапасын жақсартады,
- Жастар үшін болашақ көкжиегін кеңейтеді,
- Орталық Азиядағы өңіраралық ынтымақтастықтың жаңа үлгісіне айналады.
Егер бұл жоба сәтті жүзеге асса, Мақтаарал – жаңа Қазақстанның индустриялық-аграрлық өңірлік дамуының үлгісі ретінде тарихта қалады. Бұл тек бүгінгі емес, болашақ ұрпақтың игілігіне қызмет ететін стратегиялық шешім.
