Түркістан облысы еліміздегі аса қауіпті жұқпалы аурулар бойынша, соның ішінде құтырма жағдайы жиі тіркелетін аймақтардың бірі болып саналады. Құтырма – орталық жүйке жүйесін зақымдайтын, клиникалық белгілері пайда болғаннан кейін адам мен жануар үшін міндетті түрде өлімге әкелетін, аса қауіпті вирустық инфекция. Аурудың табиғи ошақтары көбіне жабайы жануарлар арасында сақталады, алайда оның адамға жұғуы үй жануарлары арқылы да жиі кездеседі.
Құтырманың адамға жұғу жолдары
Құтырма вирусы көбінесе:
- тістегенде,
- тырнағанда,
- немесе жараланған тері бетіне сілекей тигенде
жұғады. Вирус зақымдалған тін арқылы еніп, жүйке талшықтарымен ми мен жұлынға жетеді. Сол себепті аурудың белгілері бірден байқалмайды. Инкубациялық кезеңнің ұзақтығы 10 күннен 1 жылға дейін созылуы мүмкін және ол жарақаттың орналасуына, тереңдігіне, алынған вирус мөлшеріне байланысты.
Аурудың қауіптілігі
Құтырманың ең басты ерекшелігі – емінің жоқтығы. Клиникалық белгілер пайда болғаннан кейін науқастың өмірін сақтап қалу мүмкін болмайды. Сондықтан алдын алу шаралары – адамды да, жануарларды да қорғаудың жалғыз тиімді жолы.
Ауру белгілері пайда болғанда:
- себепсіз үрей,
- бас ауруы,
- жарақат орнындағы шаншу, ашу,
- судан, жарықтан қорқу,
- тырысу,
- мінез-құлықтың өзгеруі,
- салдану
сияқты көріністер байқалады. Бұл кезеңде ем жүргізу нәтиже бермейді.
Адамдағы алдын алу шаралары
Егер адамды күдікті жануар тістесе немесе тырнап алса:
- Жараны дереу сабындап, мол сумен жуу қажет — бұл вирустың концентрациясын азайтудың ең тиімді жолы.
- Медициналық ұйымға дереу жүгіну керек.
- Дәрігердің тағайындауы бойынша антирабиялық вакцина және иммуноглобулин алу қажет.
- Егу курсын толық аяқтау өте маңызды, себебі үзілген вакцинация тиісті иммунитетті қалыптастырмайды.
Жануарлар арасындағы алдын алу шаралары
Құтырмамен күрестің негізгі бөлігі – үй және ауыл шаруашылығы жануарларын уақытылы вакцинациялау. Облыс аумағында ветеринариялық қызмет жыл сайын жоспарлы түрде:
- иттерді,
- мысықтарды,
- жылқыларды,
- ірі қара және ұсақ малды
құтырмаға қарсы тегін немесе жоспарлы түрде егуді жүзеге асырады.
Жануар иелеріне қойылатын талаптар:
- Үй жануарларын жылына кемінде бір рет ветеринарға көрсету.
- Мінез-құлқында өзгеріс байқалған жануарларды оқшаулап, жақын жолатпау.
- Балаларды бейтаныс, қаңғыбас жануарлардан қорғау.
- Ит пен мысықты серуендету кезінде бақылауда ұстау.
Егер жануарда:
- себепсіз агрессия,
- сілекей ағу,
- жұтыну қиындықтары,
- су мен тамақтан қорқу,
- қозғалыс үйлесімінің бұзылуы
сияқты белгілер байқалса – дереу ветеринариялық қызметке хабар беру қажет.
Қорытынды
Құтырма – алдын алуға болатын, бірақ емделмейтін өте қауіпті ауру. Сол себепті тұрғындардың жауапкершілігі мен сақтық шараларын уақытылы орындауы аймақтың эпизоотиялық жағдайын жақсартуға зор үлес қосады. Әсіресе, үй жануарларын вакцинадан өткізу және кез келген жарақаттан кейін дереу медициналық көмекке жүгіну адам өмірін сақтап қалудың маңызды шарттарының бірі.
Түркістан облысының санитариялық-эпидемиологиялық бақылау департаменті басшысы Н.Нышанов
