Күкіртсутегі (H₂S) – өткір иісті, түссіз, өте улы газ. Ол шіріген органикалық заттардан бөлінеді және көбінесе мұнай, газ, көмір өнеркәсібінде, кәріз жүйелерінде, химиялық зауыттарда кездеседі. Күкіртсутегі адам ағзасына тыныс жолдары арқылы еніп, жүйке жүйесін, тыныс алу мен жүрек қызметін бұзуы мүмкін. Сондықтан бұл затпен уланудың алдын алу – өндірістік қауіпсіздіктің маңызды бағыты.
Күкіртсутегімен улану көбіне ауада газдың шекті мөлшерден жоғары концентрацияда жиналуынан туындайды. Бұл газдың иісі аз концентрацияда шіріген жұмыртқаға ұқсайды, бірақ жоғары мөлшерде адамның иіс сезу қабілетін тежеп, иісті сездірмей қалуы мүмкін. Сол себепті тек иіс арқылы қауіпсіздікке көз жеткізу мүмкін емес.
Уланудың алғашқы белгілері – бас ауруы, жүрек айну, әлсіздік, көздің ашуы мен жөтел. Ауыр улану кезінде адам есінен танып, тынысы тоқтап қалуы мүмкін. Мұндай жағдай дереу медициналық көмекті қажет етеді.
Күкіртсутегімен уланудың алдын алу үшін келесі қауіпсіздік шараларын сақтау қажет:
- Жұмыс орнын жақсы желдету – газ жиналуы мүмкін аумақтарда ауа айналымын үнемі қамтамасыз ету;
- Газ анықтағыш құрылғылар орнату – ауадағы күкіртсутегінің деңгейін үнемі бақылап отыру;
- Жеке қорғаныс құралдарын қолдану – сүзгішті респираторлар, газқағарлар, қорғаныс киімдері;
- Қауіпсіздік бойынша нұсқама жүргізу – қызметкерлерге күкіртсутегімен жұмыс істеу ережелерін үйрету;
- Жұмыс алдында және кезінде ауа құрамын тексеру – қауіпті деңгей анықталған жағдайда жұмыс тоқтатылып, қызметкерлер эвакуациялануы тиіс;
- Төтенше жағдайға дайын болу – алғашқы көмек көрсету тәсілдерін білу, арнайы апаттық жоспарлар мен эвакуациялық шығу жолдарын меңгеру.
Қоғамдық және өндірістік орындарда күкіртсутегінің жиналу қаупі барын ескеріп, арнайы санитарлық және техникалық шараларды ұйымдастыру қажет. Бұл – тек еңбек қауіпсіздігі емес, адам өмірін қорғаудың негізгі кепілі.
Қорытындылай келе, күкіртсутегімен улану – аса қауіпті, кейде тіпті өлімге әкелетін жағдай. Оның алдын алудың жалғыз жолы – өндірістік тәртіпті сақтау, қауіпсіздік құралдарын пайдалану және жүйелі бақылау жүргізу. Әрбір қызметкер мен жұмыс беруші бұл ережелерді қатаң ұстануы тиіс.
Түркістан облысының санитариялық-эпидемиологиялық бақылау департаменті басшысының орынбасары А.Искаков
