Қоғамдық денсаулықты сақтау және індеттердің алдын алу мақсатында мемлекет санитариялық-эпидемиологиялық шараларды кешенді түрде жүзеге асырады. Соның ішінде дезинфекция, дезинсекция және дератизация – жұқпалы аурулардың таралуына жол бермеуге бағытталған аса маңызды санитарлық-эпидемиологиялық қызмет түрлері. Бұл қызметтер Қазақстан Республикасында тиісті мемлекеттік мекемелер арқылы реттеліп, халық пен ұйымдарға қолжетімді етілген.
Дезинфекция – жұқпалы аурулардың алдын алудың негізі
Дезинфекция – қоршаған ортадағы патогенді микроағзаларды (вирус, бактерия, саңырауқұлақтар және т.б.) жою немесе зиянсыздандыру процесі. Бұл шара ауру қоздырғыштарының ауада, тұрмыстық заттарда, су мен тағамда таралуын болдырмауға бағытталған. Мемлекеттік органдар, әсіресе эпидемиологиялық жағдай нашарлаған кезде, ауру ошақтарында жоспарлы немесе шұғыл дезинфекциялық жұмыстар жүргізеді.
Мысалы, COVID-19 індеті кезінде білім беру, денсаулық сақтау, көлік және қоғамдық орындарда тұрақты дезинфекциялау міндеттеліп, осы қызметті көрсету бойынша арнайы бригадалар жұмыс істеді.
Дезинсекция – жәндіктерге қарсы күрес
Дезинсекция – зиянды және ауру тарататын жәндіктерді (шыбын, маса, тарақан, бүрге, қандала және т.б.) жоюға бағытталған шаралар жиынтығы. Бұл жәндіктердің кейбірі (мысалы, масалар мен бүргелер) қауіпті жұқпалы ауруларды (тырысқақ, оба, безгек, лептоспироз және т.б.) тасымалдаушы бола алады.
Мемлекеттік санитарлық қызметтер жаз мезгілінде, әсіресе ауылдық және су қоймалары маңындағы елді мекендерде дезинсекциялық өңдеулер жүргізіп, қауіпті жәндіктердің көбеюін болдырмауға жұмыс істейді. Сондай-ақ бұл қызмет балалар лагерьлері, ауруханалар мен мектептер сияқты нысандарда профилактикалық түрде қолданылады.
Дератизация – кеміргіштермен күрес
Дератизация – жұқпалы аурулар тасымалдаушысы болып табылатын кеміргіштерді (тышқан, егеуқұйрық) жою шарасы. Бұл жануарлар оба, туляремия, лептоспироз сияқты аса қауіпті инфекциялардың табиғи резервуары болып табылады. Олар азық-түлікті бүлдіріп қана қоймай, адам өміріне тікелей қауіп төндіреді.
Мемлекеттік қызмет ретінде дератизация санитарлық-эпидемиологиялық бақылау органдарының немесе онымен келісімшартқа отырған мамандандырылған ұйымдардың көмегімен жүзеге асырылады. Бұл шаралар әсіресе қоймаларда, азық-түлік сақтау орындарында, кәріз жүйелері мен көпқабатты тұрғын үйлерде маңызды.
Мемлекеттік қызметтерді алу тәртібі
Аталған қызметтерді алу үшін жеке және заңды тұлғалар санитариялық-эпидемиологиялық қызметтерге жүгінеді. Қызметтер жергілікті бюджет есебінен немесе ақылы негізде ұсынылады. Арнайы лицензияланған ұйымдарда білікті мамандар мен қауіпсіз, тиімді химиялық заттар қолданылады.
Мемлекет бұл процестерді ҚР Денсаулық сақтау министрлігі мен Санитариялық-эпидемиологиялық бақылау комитеті арқылы қадағалайды. Қызмет сапасы мен қауіпсіздігі санитарлық қағидалармен және тиісті нормативтік актілермен реттеледі.
Қорытынды
Дезинфекция, дезинсекция және дератизация – халықтың санитарлық-эпидемиологиялық әл-ауқатын сақтау жолындағы маңызды мемлекеттік қызметтер. Бұл шаралар арқылы мемлекет азаматтардың жұқпалы ауруларға шалдығу қаупін азайтып, қауіпсіз орта қалыптастыруға күш салады. Халықтың бұл қызметтер туралы хабардар болуы – олардың тиімділігі мен қолжетімділігін арттырудың басты шарты.
Түркістан облысының санитариялық-эпидемиологиялық бақылау департаменті басшысы Н.Нышанов
