Жаңа оқу жылының басталуы — ата-аналар үшін қарбалас кезең. Киім-кешек, кеңсе тауарлары, оқу құралдары… Ал осы тізімнің ішіндегі ең маңызды және назар аударуды талап ететін екі зат — аяқ киім мен мектеп сөмкесі. Бұл екеуі — тек сән немесе қажеттілік емес, баланың денсаулығы мен қалыпты дамуына тікелей әсер ететін маңызды құралдар. Сондықтан да оларды дұрыс таңдау — ата-ананың басты міндеті.
1. Балаға аяқ киім таңдауда неге мән беру керек?
Аяқ киім – табанның денсаулығы мен дене бітімінің негізі
Бала ағзасы, соның ішінде тірек-қимыл жүйесі әлі дамып, қалыптасу үстінде болады. Дұрыс таңдалмаған аяқ киім:
- Табанның жалпаюына (плоскостопие);
- Омыртқа қисықтығына;
- Буын ауруларына;
- Жалпы жүріс-тұрыстың бұзылуына әкелуі мүмкін.
Ата-аналарға арналған кеңестер:
✅ Өлшемге сай болсын
- Аяқ киім баланың аяғына тар болмауы керек, бірақ тым кең де болмауы шарт.
- Аяқтың ұшынан 1 см артық кеңдік қалуы — ең оңтайлы нұсқа.
- Баланың аяғы күннің екінші жартысында сәл ісінетіндіктен, аяқ киімді түстен кейін таңдау дұрыс.
✅ Табаны жұмсақ, бірақ икемді болсын
- Қатты, майыспайтын табан — жүруді қиындатады және табанға артық күш түсіреді.
- Табан жақсы иілетін, бірақ тез тозбайтын материалдан жасалған болуы керек.
✅ Супинаторы (табанның ішкі арқауын қолдайтын бөлігі) бар болсын
- Бұл — жалпақ табанды болудан сақтайтын, табанға қажетті тірек беретін өте маңызды құрылым.
✅ Аяқ киімнің өкшесі (каблук)
- Балаларға арналған аяқ киімнің өкшесі өте биік болмауы керек.
- 5–10 мм биіктік жеткілікті.
✅ Табиғи материалдардан жасалғаны дұрыс
- Тері немесе сапалы текстиль — баланың аяғы «демалып», терлемей жүреді.
- Синтетика тері ауруларына себеп болуы мүмкін.
✅ Бекіту механизмі (жапсырма, бау, түйме)
- Балаға өз бетімен оңай киіп-шешуге мүмкіндік беру керек.
- Жақсы бекітілетін, бірақ аяқты қыспайтын аяқ киім болғаны абзал.
2. Мектеп сөмкесін таңдауда нені ескеру керек?
Сөмке – тек кітап таситын құрал емес, омыртқаның жүктемесін көтеретін құрал
Баланың арқасында күніне бірнеше сағат бойы 3–6 кг сөмке тұрады. Бұл жүктеме дұрыс бөлінбесе:
- Омыртқа қисаяды (сколиоз);
- Бұлшықет асимметриясы пайда болады;
- Мойын, иық, бел аймағында ауырсыну туындайды.
Сөмке таңдаудағы маңызды талаптар:
✅ Ортопедиялық арқасы болуы шарт
- Сөмкенің арқасы арнайы жұмсақ, бірақ тірек болатындай қатты қабатпен жабдықталуы керек.
- Омыртқаның пішініне сай болуы маңызды.
✅ Екі иыққа тағылатын болуы тиіс
- Бір иыққа ілетін сөмкелер баланың дене бітімін бұзады.
- Иық белбеулері кең, жұмсақ, ұзындығы реттелетін болғаны дұрыс.
✅ Салмағы жеңіл болуы керек
- Бос сөмкенің өзі ауыр болмауы тиіс.
- Бастауыш сынып оқушылары үшін сөмке салмағы 700–1000 граммнан аспауы қажет.
✅ Көп бөлімді, ішкі қалталары бар болғаны жақсы
- Бұл салмақты теңдей бөлуге көмектеседі.
- Сонымен қатар, заттарды реттеп жинауға да үйретеді.
✅ Сыртқы қабаты су өткізбейтін материалдан жасалуы керек
- Жауын-шашын кезінде кітап, дәптер су болып қалмауы үшін бұл маңызды.
✅ Көрінуі үшін жарық шағылыстырғыш элементтері бар болуы тиіс
- Қауіпсіздік мақсатында сөмкеде жарық шағылыстыратын жолақтар немесе жапсырмалар болуы керек (әсіресе кешкі уақытта жүру кезінде).
3. Қосымша кеңестер ата-аналарға
- Балаңыздың пікірін ескеріңіз. Аяқ киім мен сөмкені таңдағанда баланың өзімен бірге барып, өзіне ұнайтынын таңдауға мүмкіндік беріңіз. Бірақ сапа мен денсаулыққа зиянсыз болуына мән беруді ұмытпаңыз.
- Сән қуалап, денсаулықты ұмытпаңыз. Танымал, бірақ сапасыз немесе дұрыс құрылмаған сөмке не аяқ киім балаға сән емес, зиян әкелуі мүмкін.
- Жыл сайын аяқ киім мен сөмке жағдайын тексеріп тұрыңыз. Бала тез өсетіндіктен, былтырғы аяқ киім немесе сөмке қазір оған жарамай қалуы мүмкін.
Қорытынды
Баланың мектебіне дайындығы — оның болашағына жасалған алғашқы қадамдардың бірі. Ал аяқ киім мен сөмке — сол қадамдардың сапалы әрі қауіпсіз болуына әсер ететін басты құралдар. Сондықтан таңдау кезінде тек сыртқы келбетке ғана емес, денсаулық пен жайлылыққа, ұзақ мерзімді пайдалану мүмкіндігіне де баса назар аудару қажет. Бүгін дұрыс таңдалған сөмке мен аяқ киім — ертеңгі сау дене бітім мен жарасымды тұлғаның кепілі екенін ұмытпаңыз!
Түркістан облысының санитариялық-эпидемиологиялық бақылау департаменті басшысының орынбасары А.Искаков
