Адам папиллома вирусы (HPV) — бұл адам ағзасында папилломалар (бородавкалар) және шырышты қабықтардың зақымдануларын тудыратын вирустар тобы. Ол әлемде ең кең таралған жыныстық жолмен жұғатын инфекциялардың бірі болып табылады. HPV-нің 100-ден астам түрі бар, олардың кейбіреуі онкогенді (рақ ауруына әкелуі мүмкін), ал басқалары аз қауіпті болып саналады.
HPV-нің таралу жолдары
- Жыныстық жолмен: HPV көбінесе жыныстық қатынас арқылы жұғады. Бұл ең жиі кездесетін жұқтыру жолы.
- Тері-теріге жанасу арқылы: Вирус терінің зақымдалған жері арқылы да жұғуы мүмкін.
- Анадан балаға: Туу кезінде анадан нәрестеге жұғуы мүмкін.
- Жеке заттар арқылы: Сирек жағдайларда, мысалы, жеке гигиена заттарын бөлісу арқылы жұғуы мүмкін.
HPV-нің симптомдары
HPV инфекциясы көбінесе асимптомды (белгісіз) өтеді, бірақ кейбір жағдайларда мынадай симптомдар байқалуы мүмкін:
- Папилломалар (бородавкалар): Теріде немесе шырышты қабықтарда білінуі мүмкін. Олар қолдарда, аяқтарда, жыныс мүшелерінде және ауыз ішінде пайда болуы мүмкін.
- Жыныс мүшелеріндегі бородавкалар (кондиломалар): Бұл бородавкалар жыныстық жолмен жұғатын HPV түрлеріне байланысты.
- Рак: Кейбір HPV түрлері (әсіресе HPV 16 және 18) жатыр мойны ракі, жыныс мүшелері ракі, тамақ пен ауыз ракіне әкелуі мүмкін.
HPV-нің қауіптілігі
HPV-нің кейбір түрлері онкогенді болып табылады, яғни олар рак ауруына әкелуі мүмкін. Мысалы:
- Жатыр мойны ракі: HPV 16 және 18 түрлері жатыр мойны ракінің 70% жағдайына себепші болады.
- Жыныс мүшелері және анус ракі: HPV жыныс мүшелері мен анус ракінің дамуына әсер етуі мүмкін.
- Ауыз және тамақ ракі: HPV ауыз және тамақ қуысында рак тудыруы мүмкін.
HPV-нің емдеу әдістері
HPV-нің нақты емі жоқ, бірақ оның симптомдарын басқаруға және осалдықты азайтуға болады:
- Папилломаларды емдеу:
- Хирургиялық әдістер: Папилломаларды хирургиялық жолмен алып тастау.
- Криотерапия: Сұйық азот көмегімен бородавкаларды өшіру.
- Лазерлік емдеу: Лазер арқылы папилломаларды жою.
- Дәрілер: Теріге жағылмалы дәрілер (мысалы, салицил қышқылы).
- Рактың алдын алу:
- Регулярды скрининг: Әйелдерге жатыр мойны ракін тексеру үшін PAP-тесті жасау ұсынылады.
- Колпоскопия: Жатыр мойнын тексеру үшін арнайы аппарат қолдану.
- Иммундық жүйені нығайту: Дұрыс тамақтану, денсаулықты өмір салты және стрестен аулақ болу иммундық жүйені күшейтеді.
HPV-ден қорғану жолдары
- Вакцинация:
- Gardasil және Cervarix сияқты вакциналар HPV-нің онкогенді түрлерінен қорғауға көмектеседі.
- Вакцинация 9-26 жастағы адамдарға ұсынылады, бірақ кейбір жағдайларда 45 жастан асқандарға да қолданылады.
- Қауіпсіз жыныстық қатынас:
- Презервативдерді пайдалану HPV жұқтыру қаупін азайтады, бірақ олар толық қорғанышты қамтамасыз етпейді.
- Бір серіктестен аулақ болу және жыныстық қатынас кезінде сақтық тану.
- Денсаулықты өмір салты:
- Иммундық жүйені нығайту үшін дұрыс тамақтану, тұрақты дене тәрбиесі және стрестен аулақ болу.
Қорытынды
Адам папиллома вирусы (HPV) — бұл кең таралған инфекция, ол кейбір жағдайларда ауыр салдарларға әкелуі мүмкін. Дегенмен, вакцинация, қауіпсіз жыныстық қатынас және дұрыс скрининг арқылы HPV-нің алдын алуға және оның салдарларын азайтуға болады. Егер сізде HPV-ге қатысты белгілер байқалса, дәрігерге хабарласып, тиісті тексерулерден өту маңызды.
Түркістан облысының санитариялық-эпидемиологиялық бақылау департаментінің басшы орынбасары Б.Елемесов
